دستنامه ایمنی و امنیت کتابخانه: پیشگیری، خط مشی ها و رویه ها

 

دستنامه ایمنی و امنیت کتابخانه: پیشگیری، خط مشی ها و رویه ها

نویسنده: بروس ای. شومان

مترجمان: محبوبه مرادیان، سیدعباس مرجانی، رضا شجاعی

 با مقدمه: دکتر رحمت ا... فتاحی

انتشارات: سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی

امروزه سیطره فناوری بر وجوه مختلف زندگی بشر و گسترش آن به شیوه های مختلف، باعث پیشرفت و تحولات اساسی در عرصه های گوناگون زندگی از جمله حوزه کتابداری و کتابخانه ها شده است. در سالهای اخیر در کشورهای مختلف فضای کلی کتابخانه ها و شیوه های کتابداری متحول شده و از شکل سنتی خود فاصله گرفته و به شکل الکترونیک و دیجیتال تکامل یافته است. تغییر و تحول جدید از یک سو سبب دسترسی آسان مراجعان به منابع شده و از سوی دیگر امنیت آنرا تحت تأثیر قرار داده است.

کتابخانه یک نهاد اجتماعی است و مانند هر نهادی، دارای ابعاد گوناگونی از مسائل مختلف است. امنیت یکی از ابعاد مهمی است که خود گستره وسیعی از جنبه های مختلف را در بر می گیرد، از نکات ایمنی مرتبط با بنا و شرایط فیزیکی تا هک شدن سیستم های اطلاعاتی کتابخانه. شواهد نشان داده است که هرچه زمان پیشتر می رود بر اهمیت ایمنی وامنیت در کتابخانه افزوده می شود. امنیت ، مدیریت بحران، مهار حوادث و بلایای طبیعی و غیرطبیعی مقوله های جدی و بسیار مهمی هستند که کتابخانه ها برای مواجهه و مقابله با آنها باید راهکار داشته باشند.

در خصوص امنیت کتابخانه ها، فعالیتها و اقدام های گوناگونی در کشورهای مختلف صورت گرفته و شیوه نامه های آن در قالب کتاب، مقاله، سمینار و ... ارائه شده است. کتاب حاضر توسط انجمن کتابداری آمریکا- از معتبرترین ناشران بین المللی در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی- به تازگی منتشر شده است.

با توجه به اینکه در ایران بیشتر پژوهشها بر محور و موضوع حفاظت و مرمت آثار صورت گرفته و پژوهشی درخور توجه درباره سیستم های امنیتی جدید برای کتابخانه ها انجام نشده است. در عین حال به رعایت نکردن کامل استانداردهای ایمنی در کتابخانه ها و همچنین در معرض خطر قرار داشتن منابع کتابخانه ای در منابع گوناگون تأکید شده است، اهمیت وجود چنین منبعی آشکار است.

کتاب دستنامه ایمنی و امنیت کتابخانه: پیشگیری، خط مشی ها و رویّه ها، دارای اطلاعات جدید و آموزش های نوین و ارزشمند است. برخی از بخشهای آن عبارتند از:

-         واکنشها و اقدام های بازدارنده در برابر جرایم کتابخانه ای

-         روش های مختلف جلوگیری از خشونت در کتابخانه

-         شناسایی، دسته بندی و شیوه مواجهه با مراجعه کنندگان مشکل آفرین

-         شیوه تهیه طرح امنیتی در کتابخانه

-         پیش بینی شرایط اضطراری

-         شیوه های پیشگیری از وقوع جرایم کتابخانه ای

-         رویه ها و خط مشی های مدیریت بلایای طبیعی و حوادث غیر مترقبه

-         آماده سازی کارکنان برای مقابله با حوادث

-         مسایل امنیت الکترونیک

-         مزاحمت در فضای سایبری

این کتاب 8 فصل  است و هر فصل دارای فهرست ها و چک لیست های ارزشمندی است که کتابداران و مدیران کتابخانه ها می توانند با استفاده از آن، میزان خسارت وارده به کتابخانه را تا حد زیادی کاهش دهند. از دیگر مزیتهای این اثر می توان به جامعیت مباحث و منطبق بودن اطلاعات آن با محیط و شرایط تمام کتابخانه ها، به ویژه کتابخانه های ایران اشاره کرد.

اطلاعات این اثر می تواند به عنوان چارچوب  و مرجع برای کتابخانه ها و کتابداران مورد استفاده قرار گیرد و بستر لازم را برای بومی سازی دستنامه ایمنی و امنیت کتابخانه های مناطق مختلف با توجه به اقلیم و شرایط جغرافیایی کشور فراهم نماید.

و به عنوان منبعی برای آموزش و فعالیتهای روزمره کتابخانه ها به اساتید و مدیران کتابخانه ها، از سوی استاد ارجمند جناب آقای دکتر فتاحی پیشنهاد شده است.